در سال های اخیر ارزش پول ملی ایران به شدت كاهش یافته است به گونه ای كه واحد پول ایران (ریال) هیچ مصرفی ندارد، بلكه یكصد ریالی نیز در معاملات قابل استفاده و توجه نیست و در مورد مسكوكات پولی اكنون ارزش واقعی سكه‌ها بیش از ارزش اعتباری آنهاست در نتیجه سوداگران به جمع‌آوری سكه و ذوب آن و قاچاق به خارج كشور روی آورده‌اند. پس باید فکری به حال بهبود وضعیت پول ملی کرد.

 به علاوه صف‌های طولانی بانك‌ها و معطلی ناشی از آن، نصب دستگاه‌های شمارش‌گر در بانك‌ها، تعداد زیاد خودپردازها و صف متقاضیان مقابل آنها، فرسودگی شدید و سریع اسكناس، هزینه چاپ و محور اسكناس، همه حكایت از زیادی تعداد اسكناس در كشور دارد. بر همین اساس کارشناسان بر این باورند که باید تجارت الکترونیک را جایگزین روش حاضر کرد. این راهکار گذشته از اینکه مانع از ترافیک های بیهوده می شود پولشویی را هم کاهش می دهد اما مسئله اینجاست که اجرای کامل آن به فن آوریهای پیشرفته و سیستم امنیتی قوی دارد.

یکی از راه هایی که دولتها برای کاهش پول در دست مردم و مانند آن به آن متوصل می شوند حذف صفرهای پول است. در بسته سیاستی- نظارتی بانك مركزی اقداماتی در جهت ثبات، كاهش هزینه ها و افزایش بهره وری در حوزه بانكی و پولی كشور پیش بینی شده كه بر همین اساس در سال جاری می توان بیشتر بر روی سیاست حذف سه صفر تمركز كرد و مسئله ای كه دولت را برای اجرای این سیاست به تعمل وا داشته آن است كه ابتدا باید حداكثر ثبات و آرامش را در قیمت ها ایجاد و سپس سه صفر را از پول ملی حذف كرد تا به نتایجی ماندگار دست یافت.

به عبارتی حذف صفر از پول ملی قطعا به سود اقتصاد کشور خواهد بود. اما مسئله این است که آیا شرایط موجود برای اجرای این طرح مناسب است یا نه؟

از یک نظر می توان گفت اجرای این طرح زمانی نتیجه بخش است که ثبات اقتصادی بر کشور حاکم باشد. یعنی در شرایطی که هنوز در ابتدای راه هدفمند سازی یارانه ها هستیم و قیمت ها هنوز به درستی تثبیت نشده نمی توان درباره اثر بخشی این طرح اظهار نظری کرد. به علاوه وقتی میزان صادرات و واردات با محدودیتهایی روبروست ، اگر این شرایط و نرخ ارز تغییر کند صفرها مجددا به جای خود باز خواهند گشت و اثر اجرای طرح از بین خواهد رفت.

از طرف دیگر اجرای چنین طرحی نیاز به همراهی جدی مردم دارد و در شرایطی که اطلاعات کامل نیست و بازار از شفافیت کافی برخوردار نیست نمی توان از مردم انتظار همراهی داشت.

از طرف دیگر بسیار مهم است که مردم و فعالان اقتصادی نسبت به اجرای این طرح احساس آرامش و امنیت کنند و نسبت به نتایج متعاقب آن آگاهی داشته باشند. این مسئله کمک می کند که خود را با سرعت بیشتری با شرایط جدید تطبیق دهند. در حالت کلی گفته می شود که شاید در کوتاه مدت تصور شود که ارزش پول ملی و قدرت خرید تغییر کرده ولی در بلندمدت اوضاع به شرایط عادی برخواهد گشت.

ذکر این نکته خالی از لطف نیست که اجرای این طرح عملا اثری بر قیمت ها و قدرت خرید مردم نخواد داشت چون باعث می شود که میزان درآمد ها و هزینه به یک میزان تغییر کند و به عبارتی همان قدر که ممکن است حس کنیم پول کمتری در جیب داریم ، پول کمتری هم برای خرید مایحتاج خود از فروشگاه ها و مراکز خرید، خواهیم پرداخت. به عبارت دیگر تورم را افزایش سطح عمومی قیمت ها می دانند. با کاهش سطح عمومی قیمت ها هزینه ها بالا می رود بدون اینکه افزایش درآمدی همزمان با این افزایش هزینه ها وجود داشته باشد و به همین علت افراد مجبورند از بعضی فعالیت ها صرف نظر کنند و یا همان حجم فعالیتها را با تقبل هزینه بیشتر برآورده سازند. از آنجا که حذف صفرهای پول تنها منجر به افزایش هزینه ها نمی شود اثری هم بر تورم ندارد.

در حال حاضر، كاهش تورم ، هدفمندی یارانه ها و صرفه جویی مردم و دولت، كنترل نقدینگی و ثبات قیمت مسكن و رشد شاخص بورس، بهترین شرایط را برای حذف صفرها و اعتبار دادن به پول ملی در مقابل پول های دیگر ایجاد كرده است از این رو به عقیده برخی امسال بهترین زمان ممكن برای این اصلاح ساختاری در 20 سال اخیر ارزیابی می شود.

شکی نیست که توجه به تجربیات سایر کشورها در اجرای درست طرح بسیار مهم است. كشورهای مختلفی سیاست حذف صفر را اجرا كردند كه عدد آنها به 71 كشور می رسد، برخی از این كشورها موفق و برخی دیگر ناموفق بوده‌اند. این سیاست معمولا در كشورهایی صورت می‌گیرد كه سال‌های طولانی تورم‌های دورقمی را تجربه كرده‌اند.

برزیل یكی از كشورهایی است كه در زمینه حذف صفر پیشرو بوده و به دلیل تورم‌های شدیدی كه در سال‌های متمادی دچار آن بود بارها واحد پولی خود را تغییر داد. در سال‌های 1930 تا 1942 برزیل دوبار واحد پولی خود را تغییر داد و همچنین در سال 67 برای اولین بار 3 صفر از پول ملی خود را حذف كرد اما این اقدام باز هم نتوانست آبی بر روی شعله‌های آتش تورم این كشور بریزد به طوری كه در سال 1981 بار دیگر تورم به 151 درصد رسید.

پس از آن چندین بار دیگر برزیل صفرهای پول خود را حذف كرد به طوری كه از سال 1930 یعنی زمانی كه نرخ تورم برزیل به دو هزار درصد رسیده بود تاكنون، در شش مرحله در مجموع 18 صفر از پول ملی خود را حذف و هشت بار اقدام به تغییر واحد پولی كرده است. به این ترتیب می‌توان برزیل را یكی از كشورهای ناموفق در این زمینه دانست.

كشورهای موفق در اجرای این سیاست را می‌توان آلمان، هلند و تركیه برشمرد.تركیه در تجربه اول خود ناموفق بود ولی در تجربه دوم به دلیل تثبیت اقتصادی موفق شد . نكته قابل توجه و مشتركی كه در این كشورها می‌توان برشمرد حذف صفرها به همراه سیاست‌های پولی و مالی مناسب در جهت كنترل تورم بوده است. نكته‌ دیگری كه در این بین به چشم می‌خورد وجود تورم بالا یا ابر تورم در كشورهای اجرا كننده این سیاست بوده است به طوری كه برخی از آنها دچار تورم بالای 100 درصد بوده‌اند؛ مساله‌ای كه در اقتصاد ایران سابقه نداشته است.

امید است بانك مركزی با بررسی كارشناسی و درس گرفتن از تجربیات كشورهای اجرا كننده این طرح و انتخاب راهبردی واحد و فارغ از دخالت‌های نهادهای تصمیم‌گیر در عرصه اقتصاد طرح حذف صفر را با كمترین مشكل به سرانجام برساند.

ریحانه حمیدی فر 

بخش اقتصاد

منبع: تبیان

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: